27 maja, 2020

Trynitarne wypowiedzi Ellen White.

Trynitarne wypowiedzi Ellen White: Co ona rzeczywiście napisała?

 

Tim Poirier

Ellen White Estate, inc.

Wprowadzenie

Pewni przeciwnicy drugiej fundamentalnej zasady wiary Kościoła (dotyczącej Trójcy) utrzymują, że niektórym publikacjom Ellen White nie można ufać, iż są one odzwiercie-dleniem tego co ona naprawdę pisała i czego nauczała. Te osoby twierdzą, że przyjmują profetyczne pisma Ellen White, ale kwestionują autentyczność pewnych jej wypowiedzi, mających podtrzymywać zasadę wiary Kościoła w trzy oddzielne, odwieczne, pełne boskości osoby w Bóstwie – Ojca, Syna i Ducha Świętego

Niniejsza prezentacja nie próbuje w pełni określić pojęcia Bóstwa w zrozumieniu Ellen White ani wykazać, czy był jakiś rozwój w jej poglądach. Nasze zainteresowanie dotyczy autentyczności kluczowych wypowiedzi Ellen White, w świetle dostępnych, źródłowych dokumentów. Można też jasno stwierdzić, że zasada wiary Kościoła, dotycząca Trójcy, nie opiera się na pismach Ellen White, ale na zrozumieniu biblijnej prawdy.

„Trzecia osoba Bóstwa”

Dla większości Adwentystów publikowane wypowiedzi dotyczące przedstawionej kwestii, są wiarygodnymi naukami Ellen White. W „Życiu Jezusa” pisała ona, że „grzechowi można było się przeciwstawić i zwalczyć go, jedynie za pośrednictwem Trzeciej osoby Bóstwa, która przyszła na ziemię z niezmienną energią i w pełni boskiej mocy (The Desire of Ages p. 671). Tekst ten nie został zmieniony od czasu pierwszego jego opublikowania w 1898 roku. Jak więc oponenci mogą uchylać się  od  tej naturalnej interpretacji, że są trzy odmienne osoby w Bóstwie?

Po pierwsze, przez sugerowanie, że powyższy cytat znalazł się w książce poprzez wpływ asystentów Ellen White, Herberta Laceya, lub W.W. Prescotta (1). Po drugie, przez twierdzenie, że słowa „trzecia osoba” nie zostały zaopatrzone dużymi literami w oryginalnym wydaniu z 1898 roku, i znaczy to, że słowo „osoba” zostało zastosowane bardziej w sensie ogólnym. Po trzecie, przez sugerowanie, że w rzeczywistości są jedynie dwie osoby w Bóstwie, natomiast dla nas ludzi, są w zasadzie trzy istoty, ponieważ Duch Święty jest nazwany „innym Pocieszycielem”. W tym poglądzie Duch Święty jest „Duchem” (obecnością) Ojca i/albo Chrystusa, ale faktycznie nie jest oddzielną trzecią, boską osobą. Tej trzeciej interpretacji nie będziemy rozważać, przyjrzymy się tylko później co Ellen White mówiła na temat Ojca, Syna i Ducha Świętego, jako o „trzech oddzielnych mocach” działających dla dobra ludzkości.

Pierwsze dwa zarzuty dotyczą autentyczności tekstu i nimi zajmiemy się najpierw w obecnym opracowaniu. Czy można wierzyć temu co jest napisane w „Życiu Jezusa” i czy zgadza się to z tym co Ellen White faktycznie napisała? Co mówi jej oryginalny rękopis?

„Ellen White Estate często otrzymuje tego rodzaju pytania od osób, które kwestionują czytanie i nauczanie pewnych oficjalnych publikacji.

Niektórzy są zdziwieni, kiedy mówimy im, że Ellen White nie pisała pewnych rozdziałów od początku do końca tak jak pisała np.  książkę „Step To Christ” (Droga do Chrystusa), czy te z serii Konflikt Wieków. Była ona bezwzględnie autorem tekstu, ale większość materiału pochodziła z jej wcześniejszych prac włącznie z kazaniami, listami i artykułami. Aby więc odnaleźć oryginalny rękopis dla jakiegoś ustępu z rozdziału książki „Życie Jezusa”, musimy określić źródłowy dokument i stwierdzić czy dany manuskrypt został poprawnie przepisany.

Gdzie więc jest ten źródłowy tekst zdania ze str.671 (ang.) ,(str .406 pierwsze wydanie polskie) „Życia Jezusa”? Znajdujemy go w liście Ellen White adresowanym „Do moich braci w Ameryce”, datowanym 6 lutego 1896 r. Pisała ona: „Zło narastało przez stulecia i może być jedynie powstrzymane i zahamowane przez potężną moc Ducha Świętego, trzeciej osoby Bóstwa, który przyszedł z niezmienioną energią i w pełni Boskiej mocy”. Ten list został skopiowany i wysłany z Australii do przywódców kościoła w Battle Creek, gdzie przewodniczący Generalnej Konferencji O.A. Olsen opublikował go w następnym roku w broszurce krążącej wśród przywódców Kościoła i kaznodziejów (Specjal Testimonies Nr.10, str. 25-33)

Ta publikacja – poza oczywistą datą copyrightu – dostarcza mocnego dowodu na to, że obecny ustęp w „Życiu Jezusa” jest taki sam jak w pierwszej publikacji z 1898 r.

Dokument 1 jest zeskanowaną pierwszą stroną wspomnianego listu, gdzie to kluczowe zdanie widnieje w drugim akapicie. Sceptyk może jednak zapytać, skąd możemy mieć pewność, że list ten rzeczywiście pochodzi od Ellen White. Co mówi oryginalny rękopis? Na nieszczęście dla nas żyjących w 2006 roku, Ellen White rzadko zabezpieczała oryginalne rękopisy swoich listów, gdy były już przepisane i przez nią zatwierdzone.   W pewnych przypadkach jak zobaczymy, było jednak to szczęście i zachowały się oryginalne rękopisy. Co zaś dotyczy tego listu, nie mamy dowodów na jego istnienie.

Strony 5, 6 i 7 zawierają ręczne adnotacje Ellen White pomiędzy wierszami, które ona często nanosiła przy czytaniu materiału.

Dokument 2 jest zeskanowaną 6 stroną tego listu, z adnotacjami międzywierszowymi, które są dowodem na to, że list ten był rzeczywiście czytany przez Ellen White. Tak więc jesteśmy całkowicie pewni wniosku, iż to kluczowe zdanie w „Życiu Jezusa” nie wśliznęło się poza wiedzą Ellen White. Nie wniesione zostało do manuskryptu tej książki przez któregoś z jej asystentów, czy innych przywódców Kościoła.

A co zrobić z drugim argumentem, że słowa „trzecia osoba” nie były wydrukowane dużymi literami w najwcześniejszych wydaniach? Jak widzimy na zdjęciu 1 wyrażenie nas interesujące nie było wydrukowane dużymi literami również w oryginalnym liście. Dalsze porównanie pomiędzy listami Ellen White, a jej publikowanymi artykułami i książkami wskazuje, że styl edytorski, a nie teologiczna intencja rządzi takimi sprawami, czy zaimki odnoszące się do Bóstwa miały być pisane dużymi literami czy nie. Gdyby  użycie małych liter w wyrażeniu „trzecia osoba” miało oznaczać, że Ellen White nie przypisuje statusu Bóstwa Duchowi Świętemu, w takim razie dlaczego w tym samym tekście, nieco tylko wcześniej (671,1) zaimek „On” (odnoszący się do Ducha Świętego), dwa razy napisany jest z dużej litery. I w tym samym rozdziale powtarza się to częściej

Skan 1. list 8, 1896, str.1

Skan 2. list 8,  1896, str. 6

„Trzy żyjące osoby”

Spójrzmy teraz na poniższe, bardzo istotne stwierdzenie znajdujące się w książce „Ewangelizacja”. Książka ta jest kompilacją opublikowaną w 1946r., dziesięć lat przed adwentystyczno – ewangelicznym dialogiem, w wyniku którego powstało dzieło pt. „Pytania o doktrynę”. Pewne niejasności związane z tym okresem wykorzystywane są przez niektórych do rzucania cienia wątpliwości na to w gruncie rzeczy bardzo jasne trynitarne stwierdzenie. Oto ono:

„Są trzy żyjące osoby niebiańskiego trio. W imieniu tych trzech wielkich mocy – Ojca, Syna i Ducha Świętego – ci, którzy przyjmują Jezusa w żywej wierze, dostępują chrztu a moce te będą współdziałać z osobami posłusznymi niebu w ich wysiłkach zmierzających do tego, by mogły żyć nowym życiem w Chrystusie.

Czy to stwierdzenie rzeczywiście jest zgodne z tym co Ellen White napisała?

Dokument 3 jest skanem tytułowej strony źródła, z którego pochodzi cytat zamieszczony w „Ewangelizacji”, mianowicie ze „Specjalnych świadectw”, Seria B, Nr 7. Zwróćmy uwagę na to, co zostało tam wydrukowane u dołu, „Wydane dla autora”. Dokument 4 jest skanem strony zawierającej interesujące nas stwierdzenie. Okazuje się więc, że mimo rzekomej zmowy mającej doprowadzić do powstania wersji jaką znajdujemy w „Ewangelizacji”, na pewno nie można jej przypisać braciom żyjącym w latach czterdziestych XX wieku.

Szukając z kolei źródła tego cytatu, odkrywamy, że pochodzi ono z manuskryptu 21. z 1906r. napisanego w listopadzie 1905 r. a przepisanego w styczniu 1906 roku. Dokument 5 jest skanem strony 4 na której to kluczowe stwierdzenie się pojawiło. Jest ono niemal identyczne z tym z Serii B, poza drobnym wyjątkiem, że w wydrukowanej wersji  po „niebiańskim trio„ jest  średnik a nie przecinek. Ale przeglądając pierwszą stronę tego dokumentu (nr. 6)   widzimy odręczną notatkę Ellen White pomiędzy liniami – dowodzącą, że ona osobiście czytała ten dokument. Tak więc to co wydrukowano w „Ewangelizacji” jest tym samym co    wydrukowane w serii B, i dalej idąc, tym, co było w maszynopisie pochodzącym od Ellen White i przez nią czytanym.

Skan 3. Specjalne świadectwa, seria B (1906), strona tytułowa

Skan 4. Specjalne świadectwa, seria B, nr 7 (1906), str.63

Skan. 5. Manuskrypt 21. 1906, str. 4

Skan 6. Manuskrypt 21, 1906, str. 1, ukazuje ręczne wpisy Ellen White pomiędzy wiersze

Pójdźmy jeszcze o krok dalej. Otóż dokument 7 jest zeskanowaną stroną jednego z pamiętników, gdzie znajduje się oryginalny rękopis, który później został opublikowany w manuskrypcie 21 z 1906 r. Został on skopiowany przez jedną z sekretarek Ellen White. W   rękopisie Ellen White brzmi on tak:

Są trzy żyjące osobowości niebiańskiego trio w których każda dusza pokutująca za swe grzechy, otrzymuje Chrystusa przez żywą wiarę, ci którzy są ochrzczeni w imię Ojca, Syna i Ducha Świętego…

Skan 7 Ustęp z rękopisu manuskryptu 21, 1906.

Tu stoimy przed interesującym zagadnieniem. Pomijając kwestię korekty gramatycznej przy przepisywaniu rękopisów, do której zobowiązała swych pomocników Ellen White, powstaje pytanie jak ustosunkować się do zmiany „trzy osoby” na „trzy osobowości”. Przeciwnicy Trójcy chcą wykazać, że Ellen White szukała w ten sposób jakiejś formy zróżnicowania obu wyrażeń.

Czy powinniśmy dopatrywać się istotnej różnicy w zmianie „osób” na „osobowości”? Wszechstronne prześledzenie stosowania tych określeń przez Ellen White        wybiega poza zakres niniejszego opracowania, ale wystarczy powiedzieć, że słownik Webstera „osobowość” definiuje jako „stan lub jakość osoby”. W teologicznym zastosowaniu „jakość, czy stan odnosi się do trzech niezależnych osób Bóstwa” (7). W moich osobistych studiach tego zagadnienia zauważyłem, że Ellen White używa obu wyrażeń wymiennie. Dlatego patrząc na dokumenty 5 i 6 widzimy, że Ellen White aprobowała zmianę jaka została wprowadzona w finalnej wersji jej manuskryptu.

Poza tym, jeśli przez napisanie „trzy osobowości” Ellen White chciała się odciąć od utożsamiania tego wyrażenia z  „ trzema osobami” w Bóstwie, to musimy postawić pytanie dlaczego   jasno napisała „trzy osoby” we wcześniejszym manuskrypcie nr 57,   z 1900 r . opublikowanym w SDA Bible Commentary. Oto on:

„Praca przeznaczona jest dla każdej duszy, która przez chrzest wyznaje swą wiarę w Jezusa Chrystusa i staje się odbiorcą obietnic trzech osób – Ojca, Syna i Ducha Świętego”.

Dokument 8 jest skanem tego manuskryptu i co ważne, mamy szczęście mieć oryginalny rękopis tekstu, który  później został przepisany przez sekretarzy Ellen White. Patrząc na dokument 9, nie ma wątpliwości, że Ellen White napisała: „Trzy osoby – Ojciec i Syn i Duch Święty”.

Skan 8. Ustęp z manuskryptu 57, 1900

Skan 9. Ustęp z rękopisu manuskryptu 57, 1900

Użycie przez Ellen White wyrażenia„trzecia osoba” i „trzy osoby niebiańskiego trio” jasno wskazuje na jej wiarę w to, że nie tylko są trzy istoty Bóstwa , ale że są to „osoby”. Kolejne stwierdzenie opublikowane w „Ewangelizacji”, nie pozostawia co do tego wątpliwości:

Duch Święty jest osobą, ponieważ On poświadcza naszemu duchowi, iż jesteśmy dziećmi Bożymi”(9)

Tu znów stawiane są nam pytania, czy rzeczywiście Ellen White tak napisała. Dokument 10 jest skanem źródła z którego pochodzi ustęp zamieszczony w książce „Ewangelizacja” (Manuskrypt 20, z 1906 r. s. 9.)Jest na nim odręczna notatka Ellen White:

„Przeczytałam to dokładnie i akceptuję” (dokument 11). Poza tym mamy też rękopis tego ustępu, który później został przepisany przez jej sekretarzy. Na dokumencie 12 mamy zeskanowane rozpatrywane przez nas zdanie: Duch Święty jest osobą, ponieważ On poświadcza naszemu duchowi…

Ale promotorzy antytrynitaryzmu mówią; tak Ojciec i Syn są osobami, natomiast powyższy cytat nie mówi, że Duch Święty jest osobą oddzielną, niezależną od Boga Ojca (10)

Nie mówi,to prawda, ale o tym mówi Ellen White w innych miejscach. Np. w manuskrypcie 93 z 1893 r.

Duch Święty jest Pocieszycielem w imieniu Chrystusa. On uosabia Chrystusa, lecz jest oddzielną osobowością (11).

Dokument 13 jest skanem rękopisu, z którego powstał ten manuskrypt. A manuskrypt 27a z 1900 r. jeszcze dodaje:

Ojca, Syna i Ducha Świętego, nieskończone i wszechwiedzące moce, otrzymują ci, którzy prawdziwie wchodzą w relacje przymierza z Bogiem (12)

Warto zwrócić uwagę jak atrybuty Bóstwa odnoszone są do każdej z tych osób. A teraz popatrzmy na następny cytat:

Trzy oddzielne moce, Ojciec, Syn i Duch Święty, pracują wspólnie dla istot ludzkich. (13)

Skan 10. Manuskrypt 20, 1906 str. 6

Skan 11. Manuskrypt 20, 1906, str. 1 ukazuje aprobatę Ellen White na górze strony: „Przeczytałam to dokładnie i akceptuję”.

Skan 12. Ustęp z rękopisu manuskryptu 20, 1906

Skan 13 Oryginalny rękopis manuskryptu 93, 1893

Oryginalny rękopis  tego manuskryptu nie zachował się, ale maszynopis  zaopatrzony jest w  podpis Ellen White i zawiera także jej adnotacje między liniami,  jak to widać na dokumentach 14 i 15.

Czy Duch Święty jest przedstawicielem Chrystusa, czy samym Chrystusem?

Zachowując w umyśle niedwuznaczne stwierdzenie Ellen White o „niebiańskim trio”, przebadajmy ustęp na temat natury Ducha Świętego, którego antytrynitarze nie chcą zaakceptować. Popatrzmy na str.481 „Życia Jezusa” wyd. VIII z 2000 roku.

Duch Święty jest przedstawicielem Chrystusa, lecz jest pozbawiony ludzkiej postaci, dzięki czemu zachowuje swoją niezależność. Chrystus obdarzony człowieczeństwem, nie zawsze mógł objawiać się w miejscach, które powinien był odwiedzić. Dlatego w interesie uczniów leżał powrót Jezusa do Ojca i zesłanie na ziemię Ducha Świętego jako Jego sukcesora. Wówczas nikt nie mógłby rościć pretensji do przywilejów ze względu na przynależność do pewnego narodu lub z powodu osobistego kontaktu z Chrystusem. Za pośrednictwem Ducha Świętego Zbawiciel stanie się jednakowo osiągalny dla wszystkich. W tym sensie bardziej zbliży się do ludzi niż wtedy, gdy przebywał bezpośrednio pomiędzy nimi.

Skan 14. Manuskrypt 27a, 1900, str.7

Skan 15. Manuskrypt 27a, 1900, str. 8 ukazuje podpis Ellen White

Ustęp ten skupia się na obecności Chrystusa przez Jego przedstawiciela – Ducha Świętego. Osobowa różnica pomiędzy Chrystusem a Duchem Świętym jest wyraźnie przedstawiona w tekście. Więc zwolennicy antytrynitaryzmu twierdzą, że na to trzeba potwierdzenia w źródłowym  manuskrypcie  tego rozdziału. Odnajdujemy go zatem w liście do Edisona White’a i jego żony, z dnia 18 lutego 1895 r.  I cóż tam jest napisane?

Skrępowany człowieczeństwem, Chrystus nie mógł być w każdym miejscu osobiście. Dlatego korzystnym dla nich było, aby On ich opuścił i poszedł do Ojca, a posłał Ducha Świętego, aby był jego zastępcą na ziemi. Duch Święty jest nim, pozbawiony ludzkiej osobowości i dlatego niezależny. On miał reprezentować siebie, jako obecnego we wszystkich miejscach, przez jego Ducha Świętego

Tu znów przeciwnicy Trójcy zarzucają, że w książce „Życia Jezusa”, napisane jest, że Duch Święty jest reprezentantem Chrystusa, a w cytowanym liście, powiedziane jest, że Duch Święty jest nim.

Rękopisu tego listu nie mamy, mamy natomiast zrobiony przez sekretarkę Ellen White jego maszynowy odpis, nosi on jej podpis i adnotacje między liniami, jest to więc dowód, że ona tekst ten znała i aprobowała. Patrz dokument 16.

Czy więc sformułowania tego listu dowodzą, że Ellen White wierzyła, iż Duch Święty i Chrystus nie są odmiennymi osobami?

Przyglądaliśmy się już kilku wypowiedziom Ellen White, potwierdzającym, że na Bóstwo składają się trzy osoby i że Duch Święty jest oddzielną osobowością. A ponieważ te wypowiedzi występują chronologicznie przed i po omawianym liście, prowadzi nas to do wniosku, że w międzyczasie nie wrzuciła ona nowego spojrzenia na Ducha. W rzeczy samej możemy zauważyć, że w tym liście jest ten sam język mówiący o reprezentacji, jaki znajdujemy i w „Życiu Jezusa”. Akapit w liście, gdzie to zdanie się pojawia zaczyna się następująco: Chociaż nasz Pan wstąpił z ziemi do nieba, Duch Święty został wyznaczony jako jego przedstawiciel wśród ludzi.

Nieco dalej Ellen White wyjaśnia znaczenie swych słów Duch Święty jest nim, dodając że Chrystus miał reprezentować siebie jako obecnego we wszystkich miejscach przez swego Ducha Świętego.

W tej tajemniczej unii, jaka istnieje pomiędzy członkami Bóstwa, obecność Ducha Świętego jest synonimiczna z osobistą obecnością Jezusa, jednak odmienność ich osobowości została  zachowana.

Taki pogląd znajdujemy również w innych wypowiedziach Ellen White:

Skan 16. List 119, 1895 str.1 i 5 ukazująca podpis Ellen White.

Manuskrypt 13, 1897; „Umysł, Charakter, osobowość” str. 109 wydanie polskie;

Gdy przyjmiesz Chrystusa jako swego osobistego Zbawiciela, dokona się w tobie widoczna zmiana, zostaniesz nawrócony, a Jezus Chrystus przez ducha Świętego stanie przy tobie.

 

Kolejny cytat:

 

Zapewniam moich braci i siostry, że kościół Chrystusa choć słaby i ułomny, jest jedynym obiektem na ziemi, który On otacza Swą

najwyższą troską. I mimo, że przesyła  on swoje zaproszenie do całego świata, by ludzie szli za nim i byli zbawieni ,… to jednak  przychodzi On osobiście, przez Swego Ducha Świętego, do środka Swego kościoła.(17)

 

Jak zatem powinniśmy ustosunkować się do zmian w słownictwie książki „Życie Jezusa”. Otóż posiadamy tylko list z 1895 r., nie posiadamy natomiast maszynopisów, które doprowadziły do finalnej formy publikacji. Mimo to, przekonujemy się, że to co zostało opublikowane w 1898 r. jest tym samym co zostało wcześniej przepisane i co zostało aprobowane przez autorkę. (18). Język Ellen White z „Życia Jezusa” również pomaga czytelnikowi w uniknięciu niewłaściwej interpretacji, która pojawia się, gdy zdanie wcześniej skonstruowane wyrwie się z całego akapitu i z oryginalnego kontekstu.

Konkluzja

 

W konkluzji podkreślić chcemy, że nie można podejść do kwestii Bóstwa bez świadomości ograniczeń ludzkich koncepcji i języka. Jedną rzeczą jest zbadanie tego co natchniony autor napisał, inną zaś twierdzenie, że się w pełni to rozumie.

Celem niniejszego opracowania nie było wyjaśnianie tajemnic Trójcy, lecz wykazanie prawdziwości pewnych ustępów z książek Ellen White. Dowiedliśmy, że oryginalne rękopisy, zatwierdzone do druku maszynopisy i/lub pierwsze wydania jej pism, uwierzytelniają jej trynitarne sformułowania, występujące we współczesnych jej publikacjach.

Exhibit 17.   Photograph of Ellen White’s 1906 letter book which contains Ms 95, 1906, on pages 19-42.

Skan 18.  Scan pierwszej strony manuskryptu, pozwalający zidentyfikować dokument.

Skan 19.  Scan strony w którym wystąpują “trzy najświętsze istoty” – „You are baptized in the name of the Father, of the Son, and of the Holy Ghost.”.  – Jesteś ochrzczony w imię Ojca, i Syna, i Ducha Świętego.”

________________________

  1. For example, see Rachel Cory-Kuehl, The Persons of God (n.p.: Aggelia Publications, 1996), pp. 159-188.  2.
  2. www.creation-seventh-day-adventist-church.org/Binary/Essays/ ePioneer.html (accessed 11/14/2005). 3
  3. Cory-Kuehl, pp. 187, 177.
  4. For The Desire of Ages, this process is described in Arthur L. White, Ellen G. White: The Australian Years, 1891-1900 (Hagerstown, MD: Review and Herald, 1983), chapter 32, and in greater detail in Robert W. Olson, How The Desire of Ages Was Written (Washington, DC: Ellen G. White Estate, 1979), and Fred Veltman, Full Report of the Life of Christ Research Project (n.p.: Life of Christ Research Project Review Committee, 1988).
  5. E. G. White, Letter 8, 1896.
  6. E. G. White, Evangelism (Washington, DC: Review and Herald, 1946), p. 615, from Special Testimonies, Series B, No. 7, published in 1906.
  7. Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary, 11th Edition (Springfeld, MA: Merriam-Webster, 2003); Webster’s New International Dictionary, 2nd Edition, Unabridged (Springfeld, MA: G. & C. Merriam, 1954).
  8. E. G. White, SDA Bible Commentary, vol. 6, p. 1074, emphasis supplied.
  9. Evangelism, pp. 616, 617.
  10. Cory-Kuehl, p. 177.
  11. E. G. White, Manuscript 93, 1893, published in Manuscript Releases, vol. 20, pp. 323-325, emphasis supplied.
  12. E. G. White, Manuscript 27a, 1900, published in SDA Bible Commentary, vol. 6, p. 1075, emphasis supplied.
  13. E. G. White, Manuscript 27a, 1900, p. 7.  This portion is not published in the SDA Bible Commentary.
  14. E. G. White, Letter 119, 1895.
  15. Published in Manuscript Releases, vol. 14, p. 93.
  16. E. G. White Manuscript 13, 1897, published in Mind, Character, and Personality, vol. 1, pp. 124, 125.
  17. E. G. White, Letter 2d, 1892, published in Testimonies to Ministers, p. 15.
  18. Against the claim that the published reading does not refect Ellen White’s teaching is the fact that the text remained unchanged by her for the next 17 years prior to her death, and that the passage was repeated in an article she supplied for the Week of Prayer Readings published in the Review and Herald, November 19, 1908.